 |
Dijital çağın müzik dinleme konusunda bize son armağanı olan mp3, şu an en geniş anlamda kullanılan müzik formatı durumunda. Bilgisayar ve iletişim çağında olduğumuz şu günlerde, müzik dinleme alışkanlığımızı belirleyen ses formatı MP3 adını taşıyor. |
Hala audio CD, plak ve (hala kaldıysa?) kaset dinleyenler elbette mevcut olsa da, dijital çağın müzik dinleme konusunda bize son armağanı olan mp3 formatı şu an en geniş anlamda kullanılan müzik formatı durumunda.
Gittiğiniz kafe ve barlarda artık kaset ve plak çalınmadığını fark etmediyseniz, bu haberi bizden duyun. Dahası, radyoda dinlediğiniz şarkılar da artık mp3 formatlı ses dosyaları sayesinde kulaklarınıza ulaşıyor.
Artık sokaklarda kendi akıllı cep telefonlarından müzik dinleyen insanları gördüğümüzde garipsemiyoruz. Oysa mp3 çalar denen aletler bile yakın zamana kadar ne büyük yenilik olarak algılanmıştı değil mi?
Mp3 teknolojisinin geliştirilip yaygınlaşması müzik dinleme alışkanlıklarımızı değiştirmekle kalmadı. Aynı zamanda müzik yapımcılarının ve müzisyenlerin de kar marjlarını ve gelirlerini daralttı. Dahası, müzik yapımcısı şirketler "telif hakları" konusunda yepyeni arayışlara başvurmak zorunda kaldılar. Dijital çağda müzik endüstrisi de kendine yeni bir yol arayışında.
Mp3 teknolojisinin gelişmesine önayak olan araştırmalar 1950'li yıllara kadar uzansa da, gerçek anlamda bu ses kompresyonu formatının mucidinin Almanlar olduğunu ve 1987'de başlayan çalışmalarla bugüne gelindiğini söylemek mümkün.
Mp3 formatının kısa tarihi:
1987 - Almanya'da Fraunhofer Institut dijital ses yayını için EU147 kodlu EUREKA projesi üzerinde çalışmaya başladı.
Ocak 1988 - Moving Picture Experts Group veya kısa adıyla MPEG oluşturuldu. Bu grup, Uluslararası Standartlar Kuruluiu'nun (ISO) Elektroteknik Komisyonuna (ISO/IEC) bağlı bir altkomisyon niteliğindeydi.
Nisan 1989 - Fraunhofer enstitüsü Almanya'da mp3 patentini aldı.
1992 - Fraunhofer ve Dieter Seitzer'in geliştirdiği ses kodlama algoritması MPEG - 1 içine dahil edildi.
1993 - MPEG-1 standardı yayınlandı.
1994 - MPEG-2 geliştirildi ve yayınlandı.
1994 - MP3 formatlı dosyalar Internet üzerinde yayılmaya başladı.
26 Kasım 1996 - ABD'de MP3 patenti verildi.
1997 - NullSoft şirketinin geliştirdiği Winamp ürünün ortaya çıkmasıyla, mp3 formatının kullanılırlığı hızla artmaya başladı.
Eylül 1998 - Fraunhofer patent haklarını talep etmeye başladı. MP3 dosya formatını yaratan, okuyan ve kaydeden herhangi bir yazılım veya donanım geliştiren üreticiler Fraunhofer'e lisans ücreti ödemeye başladılar.
Şubat 1999 - SubPop adlı müzik üretim şirketi MP3 formatında kaydedilen müzik parçalarını dağıtmaya başlayan ilk şirket oldu.
1999 - Taşınabilir MP3 çalarlar piyasaya çıktı
1999 - Dosya paylaşım network'ü Napster'in ortaya çıkmasıyla birlikte, mp3 dosya formatının paylaşımları konusu telif hakları için davalar açılmasına neden oldu. Napster daha sonra kapandı ve satıldı. Ancak mp3 formatının yaygınlaşmasıyla ve yaygın paylaşımıyla paralel olarak telif hakları konusunda müzik yapımcılarının ısrarlı mücadelesi artarak devam ediyor. Ancak genel anlamda başarılı olduklarını söylemek mümkün değil çünkü müzik sektörünün işleyişi ve kar marjları "geri dönülemez" şekilde düşmüş durumda.
2005 - Fraunhofer mp3 lisans kullanım ücretleri olarak 100 milyon Euro kazandı.
Mp3 formatının lisans ücreti uygulama ABD'de geniş ölçüde sona erecek. Ancak bir takım yazılım şirketleri şimdiden "lisans ücreti olmayan" bedava müzik formatları geliştirmek için çalışmaya başlamış durumda.
Matt Monro - The Music Played (1968) Türkçe altyazılı
Teoman - İki Yabancı (2000) Orijinal Videoklip
The Platters - Only You (1955)
Tanju Okan - Öyle Sarhoş Olsam ki
Survivor - Eye of the Tiger (1982)
Michael Sherman - Half a World (1972)
Chris de Burgh - Borderline (LIVE)
QUEEN - The Show Must Go on (1991)
Cem Karaca - Ceviz Ağacı
Zeki Müren - Uzat Dudaklarını Öpeyim
Sergio Endrigo - Canzone per te (1968)
Marc Aryan - Volage Volage (1968)
Los Iracundos - Puerto Montt (1968)
Leo Dan - Una Calle Nos Separa (1975)
Mireille Mathieu - L'Aveugle (1969)
Susan Shirley - Too Many Tears (1969)
Marinella & Tolis Voskopoulos - Ego Ki Esy
Marie Myriam - L'oiseau et l'enfant
Neşe Karaböcek - At Kadehi Elinden
İlhan İrem - Boşver Arkadaş (1974)
Şükran Ay - Kalbimi Kıra Kıra (1969)
Berkant - Samanyolu (1968)
Erkin Koray - Arap Saçı (1976)
Barış Manço - Yol Verin Ağalar Beyler